Rezerwat przyrody Gagaty Sołtykowskie został utworzony zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 25 lipca 1997 r. Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie odsłonięć skał dolnojurajskich oraz interesujących okazów mineralogicznych i paleontologicznych.

Rezerwat znajduje się w Nadleśnictwie Stąporków, obejmuje teren dawnej kopalni odkrywkowej glin ceramicznych wykorzystywanych do wyrobu cegieł. W jej ścianach i dnie odsłaniają się dolnojurajskie iły z wkładkami piaskowców. W pokładach iłów  występuje też rzadka bitumiczna odmiana węgla brunatnego – tzw. gagat - materiał jubilerski, nazywany także czarnym bursztynem. Najcenniejszym obiektem w rezerwacie przyrody są tropy dinozaurów, pochodzące sprzed około 200 milionów lat, utrwalone na powierzchni piaskowca. Tropy te, w dolinie meandrującej rzeki, pozostawiły dinozaury roślinożerne (zauropody) oraz drapieżne (teropody). Na podstawie odkrytych tropów udowodniono po raz pierwszy na świecie stadny tryb życia dinozaurów roślinożernych oraz dokonano rekonstrukcji żyjącego tu wówczas gatunku teropoda Kayentapus soltykoviensis.

Niestety czas i czynniki atmosferyczne powodują wietrzenie piaskowca oraz sprawiają, że ślady stają się coraz mniej wyraźne. Dlatego też Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Kielcach podjęła się, pod nadzorem naukowym i konserwatorskim, realizacji zadania polegającego na specjalnym zabezpieczeniu powierzchni z tropami dinozaurów, które będzie prowadzone do 15 listopada 2019 r. Zainteresowanych obiektem zapraszamy po zakończeniu prac.